بررسی تطبیقی نقش قاب‌های خشتی فرش‌های مناطق استان چهارمحال و بختیاری

فرش‌های روستایی ایران منابع مهمی برای مطالعۀ هنر و فرهنگ روستایی ایران به شمار می‌روند. کاربرد نقوش و رنگ‌های به‌کاررفته در این فرش‌ها بازتاب فرهنگ، آداب و رسوم، هنر و تجربۀ زیست مردم منطقه است. حضور وجوه مشترک در نقوش به‌کاررفته در قاب‌های فرش‌های خشتی و رنگ آن‌ها حاکی از روح حاکم بر این آثار، تحت تأثیر معاشرت با طبیعت است. در این فرش‌های خشتی، تفاوت‌هایی از لحاظ ظاهری و تکنیکی وجود دارد که برای تشخیص بهتر فرش‌های خشتی مناطق مختلف استان چهارمحال و بختیاری از یکدیگر لازم است نقوش داخل قاب‌ها از لحاظ تجسمی بررسی شود. هدف این مقاله،شناخت هرچه بهتر نقوش فرش‌های خشتی، توصیف و طبقه‌بندی این نقوش و افزایش توان تشخیص فرش‌های روستا‌های این منطقه است و همچنین علاوه بر اینکه به حوزه‌های نظری تک تک نقوش می‌پردازیم به حوزه‌های تجسمی مثل رنگ، اندازه، انتزاعی‌شدن یا ساده‌شدن نقوش نیز پرداخته می‌شود. در این میان، پاسخ به سئوالات زیر مدنظر بوده است: ۱.بیشترین نقوش به‌کاررفته در فرش‌های خشتی مناطق مختلف این استان چیست؟ ۲.چه تفاوت‌هایی بین نقوش فرش‌های این مناطق وجود دارد؟ در این پژوهش که به روش میدانی و کتابخانه‌ای صورت گرفته و شیوۀ تجزیه و تحلیل اطلاعات آن به روش مقایسه‌ای است براساس کتب، اسناد و مدارک موجود نقوش فرش‌های خشتی مناطق مختلف استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفته است و سپس به بررسی تطبیقی نقوش فرش‌های مناطق این استان و مقایسۀ آن‌ها با یکدیگر پرداخته شده است. نقوش در قالی‌های خشتی دارای تنوع زیادی است و بسته به سلیقۀ بافندگان نقوش خشت‌ها تغییر می‌کند، ولی به طور کلی موضوع متن این خشت‌ها بیشتر نقوش گیاهی، درختی بوده و کمتر از پرندگان و چهارپایان استفاده شده است. نقوش به‌کاررفته در قالی‌های خشتی در ابتدا در روستا‌های سامان، فرخشهر، شلمزار، سفیددشت و اردل به‌صورت تجریدی به‌ کار رفته و در قالی‌های چالشتر و شهرکرد طبیعی‌تر نمایان شده است.